پدافند کالبدی مجموعه اقدامات مهندسی مستقیم و غیرمستقیم موثر بر طرح‌های عمرانی کشور است که منجر به کاهش آسیب‌پذیری، ارتقای پایداری ملی و تداوم خدمات ضروری زیرساخت‌های موجود و آتی‌الاحداث می‌گردد.

پدافند کالبدی در برابر تهدیدات کالبدی به کار گرفته می‌شود. تهدید کالبدی هر نشانه پیشامد یا اتفاقی است که با عوامل تهدید سخت، نیمه‌سخت و نرم منجر به آسیب‌رسانی به زیرساخت‌های کالبدی کشور می‌شود. این تهدیدات می توانند طبیعی باشند مانند سیل، طوفان، زلزله، امواج گرمایی، برف سنگین، گردو غبار و ...و یا غیرطبیعی و غیرعمد مانند آتش‌سوزی و آلودگی باشند یا غیرطبیعی عمدی مانند حملات نظامی و تروریستی، شیمیایی، پرتویی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی باشند.

در پدافند کالبدی منظور از کالبد تمام زیرساخت‌ها، شریان‌های ارتباطی، خطوط انتقال انرژی و ارتباطی مراکز حیاتی، حساس و مهم کشور و به طور کلی پیکره کشور است. کشور ما چه از نظر حوادث طبیعی و چه از نظر حوادث غیر‌طبیعی عمد و غیرعمد وضعیتی دارد که چندان جالب نمی‌باشد و نیازمند توجه بیش از پیش است. در زمینه حوادث طبیعی می‌توان به بحران زلزله اشاره کرد.

پدافند زیستی مجموعه اقدامات شامل رصد و پایش تهدیدات زیستی و هشدار سریع، آشکار سازی و تشخیص، تریاژ، تخلیه و درمان، بهداشت و پیشگیری، قرنطینه و محدودسازی، بازیابی و حذف منابع آلوده، بازتوانی و بازسازی، مدیریت افکار عمومی در برابر تهدیدات زیستی است.

تهدیدات زیستی در زمان صلح با هدف آسیب رساندن به زیرساخت‌های اقتصادی، از بین رفتن امنیت بهداشتی و غذایی، ایجاد ترس و وحشت در جامعه، ایجاد بازار فروش محصولات دارویی و مواد مبارزه با آفات و بیماری‌های کشور‌های غربی، آسیب پذیر نشان دادن کشور در مواجهه با بحران‌ها و ایجاد تنش‌های سیاسی و اجتماعی در جامعه، آسیب رساندن به سلامت عمومی جامعه، تحمیل هزینه‌های سنگین مقابله با آفات و بیماری‌ها و تضعیف جایگاه بهداشت و سلامت کشور در میان جوامع بین المللی می‌باشد.

در زمان جنگ نیز تهدیدات زیستی با هدف فشار به دولت برای تسلیم شدن، خدشه دار نمودن چهره مقتدر نیروها، قتل عام مردم و از بین بردن نیروها، کاهش توان و آمادگی نیرو‌های رزم و پشتیبانی، ایجاد غافلگیری و وارد نمودن ضربه نظامی و ابجاد و حشت عمومی انجام می‌گیرد.

در زمینه پدافند زیستی دولت‌ها باید از آخرین پیشرفت‌ها و تحولات تسلیحات زیستی مطلع باشند حتی آن‌ها باید از سیستم تولید توزیع و مصرف مواد غذایی و فراورده‌های خوراکی به خاطر آنچه که در حوزه محصولات کشاورزی، فراورده‌های دامی و صنایع تبدیلی بحث میشود و ذیل عنوان آگرو تروریسم قرار میگیرد کاملا آگاه باشند.

واقعیت این است که برای پیشبرد اقدامات تدافعی در مقابل تهدیدات تروریستی هم افزایی سازمان‌ها و نهاد‌های متعددی از جمله نهاد‌های امنیتی و حفاظتی، سازمان‌های نظامی، وزارتخانه‌های بهداشت و کشاورزی، پلیس، شهرداری‌ها و سازمان‌های تابعه، مراکز تحقیقاتی و مطالعاتی مورد نیاز است.

در حال حاضر، بخش عمده اي از فعاليـتهـا و تعـاملات اقتصـادي، تجـاري، فرهنگـي، اجتمـاعي و حاكميتي كشور، در كليه سطوح، اعم از افراد، موسسـات غيردولتـي و نهادهـاي دولتـي و حـاكميتي، در فضاي سايبر انجام مي گيرد. زيرساختها و سامانه هاي حياتي و حساس كشور، يا خود، بخشـي از فضـاي سايبري كشور را تشكيل مي دهند و يا از طريق اين فضا، كنترل، مديريت و بهره برداري مي شوند و عمده اطلاعات حياتي و حساس كشور نيز، به اين فضا منتقل و يا اساساً در اين فضا، شكل گرفته است.

عمـده فعاليتهاي رسانه اي به اين فضا منتقل شده، بيشتر مبادلات مالي از طريق اين فضـا انجـام مـي گيـرد و نسبت قابل توجهي از وقت و فعاليت هاي شهروندان، صرف تعامل در اين حوزه مـي گـردد. سـهم درآمـد حاصل از كسب وكارهاي فضاي سايبر در توليد ناخالص ملي افزايش چشمگير يافته و از ميـان شـاخص هاي تعيين شده براي سنجش ميزان توسعه يافتگي كشور، شاخص هاي حوزه سايبر، سهم عمده اي را بـه خود اختصاص داده اند.

بخش قابل توجهي از سرمايه هاي مادي و معنوي كشور، صرف اين حـوزه شـده و بخش قابل توجهي از درآمدهاي مادي و اكتسابات معنوي شهروندان نيز از اين حـوزه كسـب شـده و يـا تاثير عمده مي پذيرد. به عبارت ديگر، وجوه مختلف زندگي شهروندان، به معناي واقعي، بـا ايـن فضـا در آميخته و هرگونه بي ثباتي، ناامني و چالش در اين حوزه، مستقيماً وجـوه مختلـف زنـدگي شـهروندان را متاثر خواهد نمود.

بررسي سوابق جنگ ها و انقلاب هاي مخملي شكل گرفته طي دو دهه اخير، در كشـورهاي مختلـف، كه منجر به براندازي حكومت ها و نابودي منابع و زيرساخت هاي آنها شده است، بيانگر اين واقعيت اسـت كه عمده اين جنگ ها و انقلاب ها، با يك جنگ سايبري شروع و يا حمايت شده است.

مروري بر وقايع و حوادث سالهاي اخير كشـور، مؤيـد ايـن واقعيـت اسـت كـه بخـش عمـده اي از تهديدهاي موجود عليه كشور، بـويژه در زيرسـاخت هـاي حيـاتي، يـا مسـتقيماً از فضـاي سـايبر نشـأت مي گيرند و يا اين فضا را هدف تهديد مستقيم خود قرار مي دهند.

پپيچيدگي روزافزون و رو به ازدياد سامانه ها و شبكه هاي مبتني بر فنـاوري اطلاعـات چـالش هـاي امنيتي را براي كشور در بر دارد. بر اين اساس ارتقاءپايداري عملياتي و امنيت و مصون سازي زيرساخت ها به ويژه مراكز حياتي وحسـاس براي كشور بسيار حائز اهميت تلقي مي شود. سازمان پدافند غيرعامل كشور به منظور تحقق تدابير مقام معظم رهبري و سند چشم انداز 20 ساله جمهوري اسلامي ايران و با عنايت به سياست هاي كلـي نظـام در عرصه پدافند غيرعامل، افتا و خودكفايي دفاعي – امنيتي كه از سوي معظم له ابـلاغ گرديـده اسـت، قرارگاه پدافند سايبري كشور را راه اندازی نموده است.