پدافند کالبدی مجموعه اقدامات مهندسی مستقیم و غیرمستقیم موثر بر طرح‌های عمرانی کشور است که منجر به کاهش آسیب‌پذیری، ارتقای پایداری ملی و تداوم خدمات ضروری زیرساخت‌های موجود و آتی‌الاحداث می‌گردد.
پدافند کالبدی در برابر تهدیدات کالبدی به کار گرفته می‌شود. تهدید کالبدی هر نشانه پیشامد یا اتفاقی است که با عوامل تهدید سخت، نیمه‌سخت و نرم منجر به آسیب‌رسانی به زیرساخت‌های کالبدی کشور می‌شود. این تهدیدات می توانند طبیعی باشند مانند سیل، طوفان، زلزله، امواج گرمایی، برف سنگین، گردو غبار و ...و یا غیرطبیعی و غیرعمد مانند آتش‌سوزی و آلودگی باشند یا غیرطبیعی عمدی مانند حملات نظامی و تروریستی، شیمیایی، پرتویی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی باشند.
در پدافند کالبدی منظور از کالبد تمام زیرساخت‌ها، شریان‌های ارتباطی، خطوط انتقال انرژی و ارتباطی مراکز حیاتی، حساس و مهم کشور و به طور کلی پیکره کشور است. کشور ما چه از نظر حوادث طبیعی و چه از نظر حوادث غیرطبیعی عمد و غیرعمد وضعیتی دارد که چندان جالب نمی‌باشد و نیازمند توجه بیش از پیش است. در زمینه حوادث طبیعی می‌توان به بحران زلزله اشاره کرد.
یکی از بخش‌هایی که در پدافند کالبدی باید به دقت بیشتر مورد توجه و ارزیابی قرار بگیرد ساختمان و معماری است. در هر شهر بیش از 50 درصد مساحت آن به مسکن و ساختمان‌های مسکونی اختصاص می‌یابد و فضاهای مسکونی از نظر وسعت و اهمیت، بیشتر از دیگر کاربری‌ها مانند کاربری‌های تجاری، فضای سبز و فضای ارتباطی در حیات شهری ایفای نقش می‌کنند.
از جمله عوامل عمده افزایش تلفات در هنگام وقوع بحران‌ها در شهرها و مناطق مسکونی آسیب‌پذیری بالای ساختمان‌ها به موجب برنامه‌ریزی ناصحیح در حوزه مسکن، ساختار و آرایش فضایی نا‌مناسب مساكن و كاربری‌ها، مشکلات سازه‌ها، استحکام ضعیف، شبکه‌های ارتباطی غیراستاندارد و بافت نامنظم است. یکی از رویکردهای مهم پدافند غیرعامل در ساختمان‌ها، امروزه هوشمندسازی است. هوشمندسازی ساختمان شامل نصب و به‌کار‌گیری سیستم‌های تکنولوژیکی پیشرفته و یکپارچه مربوط به ساخت‌وساز است. این سیستم شامل اتوماسیون ساختمان، امنیت زندگی، ارتباطات از‌راه‌دور، زنگ‌های هشدار‌دهنده و سیستم‌های مدیریت تأسیسات است. ساختمان‌های هوشمند اطلاعات عملی و کاربردی را در مورد کلیت ساختمان و یا فضای داخلی آن در اختیار ساکنان قرار می‌دهند.
از دیگر عناصری که در پدافند کالبدی بسیار حائز اهمیت است شریان‌های ارتباطی و مسیرهای حمل و نقل کشور است که هم در اثر حوادث طبیعی و هم غیرطبیعی می تواند جریان اصلی اقتصادی اجتماعی کشور را مختل کند. شبکه حمل و نقل که متشکل از فرودگاه‌ها، بنادر و اسکله‌ها، خطوط ریلی، پایانه‌های مسافربری و باربری، آزادراه‌ها و جاده‌های اصلی، پل‌ها و تونل‌ها می‌باشد به جهت نقش فعال در جابه‌جایی دارای ضریب اهمیت بالایی هستند و همانطور که می‌دانیم در تئوری پنج حلقه‌ای واردن زیرساخت‌ها و از جمله شبکه راه‌ها به مثابه اندام‌های حرکتی، دست‌ها و پاه‌ها در بدن هستند.